400 Milyon Şeker Hastasına Müjde!

400 milyon şeker hastasına müjde gibi haber! St Louis Washington Üniversitesi’nden araştırmacılar insülin üretmek için dönüştürülmüş insan hücreleri kullanarak farelerde sadece iki hafta içinde diyabeti tedavi etmeyi başardılar!

Araştırmacılar ilk defa yeterli sayıda insan hücresini insülin hormonu üretebilecek şekilde dönüştürmeyi başardılar. Ağır şeker hastası olan farelere bu hücreler verildikten sadece iki hafta sonra kan şekerleri normale döndü. Bu fareler 9-12 ay boyunca sağlıklı olarak devam ettiler. 

Sadece kan şekerinde düzensizliğe yol açarak neden olduğu sağlık problemleri ile değil, aynı zamanda mikro ve makrovasküler hasara yol açarak başta kalp damar hastalıkları, böbrek yetmezliği, göz problemleri ve ekstremitelerde dolaşım bozukluğuna da yol açan diyabet, hem kişisel sağlığı hem de toplum sağlığını tahrip eden bir hastalık. Ülkelerin sağlık harcamaları üstünde büyük bir yük oluşturan bu hastalık, kronik böbrek yetmezliği ve dializ ihtiyacının da en önemli sebebi.

Şimdiye kadar şeker hastalığının iyileştirilemez olduğu kabul ediliyordu. Şimdi ise sadece tedavinin insanlarda da güvenli olduğunu kanıtlayacak daha fazla teste ihtiyacımız var. Tüm dünyada 400 milyona yakın kişinin şeker hastalığından muzdarip olduğu biliniyor.

400 Milyon Şeker Hastasına Müjde Gibi Haber!

Diyabetin tamamen tedavi edilmesi konusunda, dönüştürülmüş insan hücrelerini kullanarak ilk defa farelerde diyabeti çözmeyi başaran araştırmacılar sayesinde çok büyük bir gelişme yaşandı. İnsan kök hücresi stratejisi farelerde 9-12 aya varan sürelerle şeker hastalığını fonksiyonel olarak tamamen iyileştirdi. Bu yeni tedavinin dünyada yaklaşık 400 milyon kişiye umut olması bekleniyor. Dönüştürülen hücreler farelerin yüksek kan şekerini indirecek şekilde hızla insülin üretmelerine izin verdi. İşlemden hemen hemen 2 hafta sonra kan şekeri testleri normal seviyelere geriledi. 

Tüm dünyada 400 milyona yakın diyabet hastası var, ve bunlar şu anda çözümsüz kabul edilen şeker hastalığını diyet, yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlarla kontrol altında tutmaya çalışıyor. 

Washington Üniversitesi’nden araştırmacılar çalışmanın sonuçlarını 24 Şubat 2020 tarihinde açıkladı. Çalışmada diğer hücre tipleri pankreas beta hücrelerine dönüştürüldü. Bulgular Nature Biotechnology dergisinde yayınlandı. Tedaviden önce fareler ağır diyabetikti ve kan şekerleri 500 civarındaydı. Bu değerler bir insan için ölümcül olabilir. Farelere insülin salgılayan hücreler verildikten sonra kan şekerleri normale döndü ve sonraki aylarda da öyle kaldı. 

Araştırmacılar hücreleri nasıl dönüştüreceklerini yıllar önce geliştirdiler. Dönüşümden sonra hücrelerin dörtte biri insülin üretmeyen, örneğin karaciğer hücreleri gibi beta hücrelerine dönüşüyordu. Fareler için zararlı olmasa da bu hücreler yüksek kan şekeri problemi veya diyabete bir fayda da sağlamıyor, böylece tüm işlemi etkisiz hale getiriyordu.

Dr Millman, insan kök hücrelerini insülin üreten beta hücrelerine, nöron veya kalp hücrelerine dönüştürürken en sık görülen problemin aynı zamanda istemediğiniz hücreler de üretmeniz olduğunu söylüyor. Beta hücresi üretmeye çalışırken diğer tip pankreas ve karaciğer hücreleri de ortaya çıkıyor. Daha çok hedefe yönelik hücre üretmek istedikçe, daha az terapötik olarak uygun hücre oluşturmanız kaçınılmaz.

Bir kişide diyabeti ortadan kaldırmak için bir milyar beta hücresi üretmeniz gerekiyor. Ancak gerçekte ürettiklerinizin dörtte biri diğer karaciğer ve pankreas hücrelerine döüşüyorsa, bu sefer 1.25 milyar hücre üretmelisiniz, ki bu da diyabeti çözmeyi % 25 daha zor hale getiriyor.

Araştırmacılar hücre dönüşümü proçesinde iç yapılanma, yani sitoiskelet denen, hücrenin yapısını ve aynı zamanda dış evrenle iletişimini belirleyen sürece odaklandılar. Bu süreç hücrenin biokimyasal bir sembole karşı fiziksel bir etkileşime geçmesine, örneğin kan şekeriyle karşılaştığında insülin üretmesine olanak sağlıyor. 

Bu, şimdiye kadar izlenenden tamamen farklı bir yaklaşım. Öncelikle çeşitli proteinler saptanarak hücrelere serpiştirildi ve ne olduğu gözlendi. Aynı zamanda bu prosesleri daha az rastlantısal yapabilmeyi sağlayan sinyaller daha iyi anlaşıldı. Böylece daha fazla beta hücreleri üretilebildi ve bu hücreler farelerde çok daha iyi fonksiyon göstererek, 1 yıldan fazla süreyle diyabetten kurtulmalarını sağladı.

Araştırmanın önemli bulgularından biri de, kullanılan hücrelerin çeşitli farklı kaynaklardan gelmesi, ki bu da tekniğin yeteneğini arttırıyor. Bu teknikle insanlarda diyabete ileriye dönük şifa sağlanması için güvenlik ve tutarlılığın kanıtlanacağı daha yoğun insan testlerine ihtiyaç var. Araştırmanın bir sonraki basamağı hücrelerin daha büyük hayvanlarda ve daha uzun süreler için testedilmesi. Aynı zamanda süreçlerin otomatize eidlmesi ve insülin enjeksiyonuna alternatif hale gelebilecek kadar yaygınlaşması gerekiyor. Yine de bu çalışma, ilk defa bir memeli olan farelerde diyabetin fonksiyonel olarak şifa ile tedavi edilebileceğini gösteren ilk çalışma.