Zayıflayayım Derken Kaslarınızı Eritmeyin

 

Protein eksikliğinin yol açtığı sorunların en önemlisi bariatrik cerrahi sonrası istenmeyen vücut kompozisyonu değişiklikleridir. Bu yazıdan önce şu makaleyi okumanız konuya hakimiyetinizi arttıracaktır. Bu cerrahinin amaçları vücut ağırlığını azaltırken, sağlık sorunlarını da düzeltmektir. Bütün kilo verme girişimleri iki dokuda, yani yağ ve kas dokusunda azalmaya yol açar. Burada amaç, kilo kaybının büyük çoğunluğunun yağ dokusundan olmasını ve kasların korunmasını sağlamaktır. Literatüre göre obezite cerrahisinden sonra yağsız kas kütlesi kaybı % 11-13 arasında değişmektedir. Klinik olarak % 25 ve altında bir kas kaybı kabul edilebilir düzeylerdir, ancak obezite cerrahisi sonrasında kabul edilebilir bir aralık, bir altın standart yoktur ve bu oran ne kadar azaltılırsa o kadar iyidir. 

Araştırmacılar yüksek protein alımı ve fiziksel aktivite birlikteliğinin kas kaybını olumlu şekilde etkilediğini gösteriyor. Yağsız doku miktarı metabolik hız ve kilo korunmasında etkili olduğundan, başarılı bir obezite cerrahisi için ameliyat sonrası dönemde kas kütlesinin korunması kritik öneme sahiptir. 

Özellikle bypass içeren obezite cerrahisi metodları hızlı kilo kaybının yanısıra daha fazla oranda kas kaybına yol açmaktadır ancak kanıtlar yüksek protein alımının cerrahi sonrası kas kaybına karşı beklenenin üstünde koruma sağladığını gösteriyor. 

Nedir Bu Sarkopenik Obezite?

Yeterli protein tüketimi sarkopenik obezitede görüldüğü gibi kas kaybı yaşanmasını engeller. Nispeten yeni farkedilen bu tıbbi durum, yaşam süresi ve obezitenin paralel artışı ile gündeme gelmiştir. Sarkopenik obezitede kişilerin bir yandan iskelet kasları kütle ve fonksiyon olarak azalırken, yağ dokusu artar. Düşük kas kütlesi ve kalitesi, obezite üzerinde doğrudan negatif etkilidir. Kişilerde zayıflık, kırık riskinde artış, morbidite ve mortalite oranlarında artışa yol açar.

Sarkopenik Obezite Tanısı Nasıl Konur?

Günümüzde tanısal araçlar çeşit ve doğruluk olarak kısıtlıdır. Kemik dansitesini ölçmekte kullanılan Dual Enerji X Ray Absorbtiometri (DXA) taraması en doğru sonuçları vermekteyse de, teknoloji henüz tam gelişmemiştir ve DXA taraması obezite cerrahisinden ancak 2 yıl sonra önerilmektedir.

Üretici firma önerilerine uyularak yapılan ofis cihazlarıyla ölçümler şimdilik doğruluk açısından kabul edilebilir düzeydedir. 12 saatlik açlık, yeterli su tüketimi, yakın zamanda zorlayıcı aktivite yapmamış olmak temel şartlardır. Tekrarlanan testlerde de aynı koşulların sağlanması vücut kompozisyonunun doğru olarak karşılaştırılmasını sağlayacaktır.

Sarkopenik Obeziteden Nasıl Korunulur, Nasıl Tedavi Edilir?

Obezite cerrahisinden sonra istenmeyen vücut kompozisyon değişikliklerinden kaçınmak için doğru beslenme, fiziksel aktivite ve tıbbi takip çok önemlidir. Protein tüketimi ile kas kütlesinin korunması birebir ilişkilidir. Bariatrik cerrahi sonrası protein tüketimi için güncel önerimiz ideal vücut ağırlığının her kilosu için 1-1.2 gr’dır. Yüksek riskli hastalarda, gebelerde ve ileri evre böbrek hastalarında daha fazlası gerekebilir. Fiziksel aktivitenin de kas fonksiyonları ve kütlesini iyileştirdiği defalarca kanıtlanmıştır. Bu nedenle hastalara onlara özel egzersiz önerilerinde bulunulmalıdır. 

Protein Supplementleri (Destek Ürünler)

Çok sayıda çalışma hastaların tek başına diyetle gerekli protein alımını sağlayamadıklarını kanıtlamıştır. Bu nedenle aradaki açığı kapatmak için yüksek kaliteli protein desteklerine günlük olarak ihtiyaç vardır. 2017’de yapılan bir çalışmada hastaların ancak yüksek proteinli diyete ek destekleyici ürün kullanarak günlük en az 60 gr protein alımını tutturabildiği gösterilmiştir. İncelenen 12 çalışmanın 9’unda hastalara protein supplemanları verilmemiş ve bu hastaların günlük protein sınırını tutturamadığı görülmüştür. 

Gıdalar Yoluyla Alınan Protein Asla Yetmez!

Bazı cerrah ve hekimler hastaları yüksek proteinli gıdalara yönlendirmenin yeterli olacağını düşünerek protein takviyeleri önermekte çekingen davranmaktadır. Kanıtlar, hastaların sadece diyet yoluyla aldığı proteinle günde 60 gr’ı tutturmalarının olanaksız olduğunu net olarak göstermektedir. Düşük protein tüketimi ise erken dönemde yara iyileşmesi sorunlarına yol açtığı gibi, hastayı gereksiz bir istenmeyen vücut kompozisyon değişikliği, kilo geri alımı, sarkopenik obezite, bağışıklıkta zayıflama ve daha ağır vakalarda protein-enerji malnutrisyonu riskine maruz bırakmaktadır. 

Yüksek kaliteli protein takviyeleri kullanmak hastaların ekstra kalori almadan günlük protein hedeflerine ulaşmasını sağlamaktadır. Proteinler aminoasitlerden oluşur. Bilinen 21 aminoasidin 9’u hiçbir şekilde vücut tarafından üretilemez ve esansiyel aminoasidler olarak bilinir. Bunların BCAA (dallı zincirli aminoasidler) olarak bilinen bir grubu ise kas proteini sentezi ve kas yıkımının önlenmesinde özellikle önemlidir. Kaliteli takviyelerin temel özelliği sindirilebilirlik gözetilerek özel üretilmeleridir. Bunlardan en bilineni olan bariatrik Whey protein izolatları neredeyse hiç karbonhidrat, laktoz ve yağ içermezler. Bu nedenle laktoz intoleransı olan hastalar da güvenle bu ürünleri kullanabilirler. 

Yüksek Riskli Hastalar İçin Özel Öneriler

Obezite cerrahisi geçirmiş gebeler ve son dönem böbrek hastalığı olan kişiler daha yüksek ve eşsiz bir beslenme riskiyle karşı karşıyadır. Bariatrik ekibin özellikli hastaların gereksinimleri ile ilgili de donanımlı olması gerekir. 

Gebelik:

Bariatrik ameliyatların % 80’inin doğurganlık çağında kadınlara yapıldığı tahminlenmektedir. Son yıllarda obezite cerrahisinden sonra doğurganlığın arttığını kanıtlayan bir çok çalışma yayınlanmıştır. Bu kadınlarda beslenme yetersizlikleri anne ve yenidoğan sağlığını riske atabilir. 

Kanıtlar, özellikle bypass türü ameliyatların düşük doğum ağırlığına yol açabileceğini düşündürmektedir. Tüp mide ameliyatının etkileri konusunda yayınlar da yeni yeni gelmeye başlamıştır. Güncel bir çalışmada 119 tüp mideli anne arasında düşük doğum ağırlığı riskinin 3 kat arttığı bildirilmiştir. 

Yine son çalışmalarda protein alımının fetüs büyümesine pozitif etkisi olduğu, ancak bu çalışmalarda yer alan anne adaylarının hiçbirinin günlük 60 gr limitini tutturamadığını da açık şekilde görüyoruz. Bu nedenle obezite cerrahisi sonrası gebe kalan kadınlarda multivitamin ve protein takviyelerinin düzenli kullanımı özel önem arzetmektedir. 

Son dönem böbrek yetersizliği:

Dialize giren hastalar bu tedavi sırasında protein kaybettiklerinden güblük protein ihtiyaçları daha yüksektir. Özellikle diyalize giren kronik böbrek yetmezliği hastalarının günlük ihtiyacı kilo başına 1.2 grama kadar çıkmaktadır. Bu hastalarda 10-30 gram öğün başı yüksek kaliteli protein, 250 mg’dan az potasyum, 200 mg’dan az fosfor ve 300 mg’dan az sodyum öneriyoruz.

Kaynaklar:

1. Mechanick JI, Youdim A, Jones DB, et al. Clinical practice guidelines for the perioperative nutritional, metabolic, and nonsurgical support of the bariatric surgery patient: Cosponsored by American Association of Clinical Endocrinologists, The Obesity Society, and American Society for Metabolic & Bariatric Surgery. Obesity (Silver Spring). 2013;21 Suppl 1:S1–27. 
2. Mechanick J, Youdim A, Jones D, et al. Clinical practice guidelines for the perioperative nutritional, metabolic, and nonsurgical support of the bariatric surgery patient—2013 Update: Cosponsored by American Association of Clinical Endocrinologists, The Obesity Society, and American Society for Metabolic & Bariatric Surgery. Surg Obes Relat Dis.2013;9:159–91.
3. Diepvens K, Haberer D, Westerterp-Plantenga M. Different proteins and biopeptides differently affect satiety and anorexigenic/orexigenic hormones in healthy humans. Int J Obes (Lond).2008;32(3):510–518.
4. Halton TL, Hu FB. The effects of high protein diets on thermogenesis, satiety and weight loss: a critical review. J Am Coll Nutr. 2004;23(5):373–385. 
5. Quercia I, Dutia R, Kotler DP, et al. Gastrointestinal changes after bariatric surgery. Diabetes Metab.2014;40(2):87–94. 
6. Zerrweck C, Zurita L, Alvarez G, et al. Taste and olfactory changes following laparoscopic gastric bypass and sleeve gastrectomy. Obes Surg. 2016;26:1296–1302. 
7. Moize V, Andreu A, Rodriguez L, et al. Protein intake and lean tissue mass retention following bariatric surgery. Clin Nutr.2013;32(4):550–555. 
8. Beckman L and Earthman C. Nutritional implications of bariatric surgery and the role of registered dietitians. J Acad Nutr Diet. 2013;113(3): 398–399.
9. Andreu A, Moize V, Rodriguez L, et al. Protein intake, body composition, and protein status following bariatric surgery. Obes Surg. 2010;20:1509–1515. 
10. Steenackers N, Gesquiere I, Matthys C. The relevance of dietary protein after bariatric surgery:what do we know? Clin Nutr Metab Care. 2018;21(1):58–63. 
11. Padwal R, Brocks D, Sharma AM. A systematic review of drug absorption following bariatric surgery and its theoretical implications. Obes Rev. 2010;11:41–50. 
12. Ito M, Goncalves V, Faria S, et al. Effect of protein intake on protein status and lean mass of post-bariatric surgery patients: a systematic review. Obes Surg. 2017;27:502–512.
13. Nicoletti C, Junqueira-Franco M, Ernesto dos Santos J, et al. Protein and amino acid status before and after bariatric surgery: a 12-month follow-up study. Surg Obes Relat Dis. 2013;9:1008–1012. 
14. Carey DG, Pliego GJ, Raymond RL. Body composition and metabolic changes following bariatric surgery: Effects on fat mass, lean mass and basal metabolic rate: six months to one-year follow-up. Obes Surg. 2006;16:1602–1608.
15. Coupaye M, Bouillot JL, Coussieu C, et al. One-year changes in energy expenditure and serum leptin following adjustable gastric banding in obese women. Obes Surg. 2005;15:827–833.
16. Chaston T, Dixon J, O’Brien P. Changes in fat-free mass during significant weight loss: a systematic review. Int J Obes. 2007;31:743–750. 
17. Westerterp-Plantenga M, Nieuwenhuizen A, Tome D, et al. Dietary protein, weight loss, and weight maintenance. Annu Rev Nut. 2009;29:21–41.
18. Friedrich A, Dammus-Machado A, Meile T, et al. Laparoscopic sleeve gastrectomy compared to a multidisciplinary weight loss program for obesity-effects on body composition and protein status. Obes Surg. 2013;23(12):1957–1965. 
19. Schollenberger AE, Karschin J, Meile T, Kuper MA, Konigsrainer A, Bischoff SC. Impact of protein supplementation after bariatric surgery: A randomized controlled double-blind pilot study. Nutrition. 2016;32(2):186–192.
20. Dagan S, Tovim T, Keidar A, et al. Inadequate protein intake after laparoscopic sleeve gastrectomy surgery is associated with a greater fat free mass loss. Surg Obes Relat Dis. 2018;13:101–110.
21. Barazzoni R, Bischoff S, Boirie Y, et al. Sarcopenic obesity: Time to meet the challenge. Obes Facts. 2018;11:294–305. 
22. Volpi E, Kobayashi H, Sheffield-Moore M, et al. Essential amino acids are primarily responsisble for the amino acid stimulation of muscle prortein anabolism in healthy elderly adults. Am J Clin Nutr. 2003;78(2):250–258. 
23. Schaafsma G. The protein digestibility-corrected amino acid score. J Nutr. 2000;130(7):1865S–1867S.
24. Phillips SM. Current concepts and unresolved questions in dietary protein requirements and supplements in adults. Front Nutr.2017;4:13.
25. Geiser M. The wonders of whey protein. NSCA’s Performance Training Journal. 2003;2(5):13–15.