Yeme Bağımlılığı Olup Olmadığınızı Anlamanın Yolu!

Yeme Bağımlılığı Nedir?

Bilim adamları bağımlılık kavramını incelerken bu maddelerin veya davranışın nörolojik etkilerine yopunlaşırlar. Bu etkiler de beyindeki dopamin veya opioid gibi bazı kimyasalların tetiklenmesi anlamına gelir. Opioid, beyinde uyuşturucu etkisi gösterip hissizleşme sağlarken, dopamin ise beyindeki ödül merkezini uyararak mutluluk hissi yaratır.

Yapılan incelemelerde yeme bağımlılığının beyinde neredeyse amfetamin ve kokain gibi madde bağımlılıkları kadar benzer etkileri olduğu saptanmıştır. Bu nedenle de Amerikan Psikyatri Derneği “maddeye bağlı olmayan bağımlılıklar” arasında yeme bağımlılığına da yer vermiştir.

Obezitede Düzensiz ve Dengesiz Yeme En Önemli Faktör!

Obezite tüm önlemlere rağmen hem dünyada, hem ülkemizde giderek artış gösteren çok ciddi bir sağlık sorunu. Yolaçtığı şeker hastalığı, yüksek tansiyon, uyku apnesi, kalp-damar hastalıkları, inme, kanser, böbrek yetmezliği, eklem sorunları gibi bir çok yandaş hastalıkla sağlık sistemi üzerine milyarlarca TL yük bindiren bir halk sağlığı sorunu. Obezite, genetik, çevresel faktörler, psikolojik faktörler, yemeyle ilişkili sorunlar ve hareketsiz yaşam gibi birden çok faktöre bağlı olarak gelişiyor.

Ancak obezitenin oluşumundaki ağırlığı gözönüne alındığında dengesiz ve düzensiz beslenme en önemli etken olarak öne çıkıyor. Dengesiz beslenme, obezite durumunda gereğinden fazla gıda tüketimi anlamına gelirken, dengesiz beslenme de vücudun ihtiyaç duyduğu besin gruplarının kalori lehine dengesiz tüketimidir.

Yeme Bağımlısı mıyım? Bulmanın Yolu Yale Yeme Bağımlılığı Ölçeği

Yeme bağımlılığı tanısı koymak için çok sayıda bilimsel çalışma arasında, ilk olarak 2009 yılında Yale Üniversitesi’nde geliştirilen Yale Yeme Bağımlılığı Ölçeği, bu alanda en çok kullanılan araçtır. 25 sorudan oluşan bu ölçekte yeme şekli, sıklığı ve kontrol sorgulanmaktadır.

Ankette dondurma, çikolata, pasta gibi tatlılar,beyaz ekmek ve makarna gibi nişastalı yiyecekler, biftek, et ürünleri, pizza, patates kızartması gibi yağlı yiyecekler ve şekerli içecekler “Yüksek Kalorili Yiyecekler” olarak tanımlanmıştır.

Buna göre, aşağıdaki soruları hiçbir zaman, ayda bir kere, ayda 2-4 kere, haftada 2-3 kere ve haftada 4 kere veya daha fazla şeklinde cevaplanmanız istenir. Cevaplar sırasıyla 0, 1, 2, 3 ve 4 şeklinde puanlanmaktadır (hiçbir zaman=0, haftada 4 veya daha fazla defa=4).

1. Belirlenmiş yiyecekleri yemeğe başladığım zaman, planladığımdan daha fazla yiyorum.
2. Aç olmadığım zamanlarda bile kendimi belirlenmiş yiyecekleri yerken buluyorum.
3. Fiziksel olarak rahatsız olacağım noktaya kadar yemeye devam ediyorum.
4. Belirlenmiş yiyecekleri bir daha yiyememek beni endişelendiriyor.
5. Çok yediğim zaman uzun bir süre halsiz ve yorgun hissediyorum.
6. Gün boyunca kendimi belirlenmiş yiyecekleri yerken buluyorum.
7. Başka yiyeceklere ulaşabilirken, belirlenmiş yiyeceklere ulaşabilmek için kendi yolumdan çıkıyorum.
8. Keyif aldığım bir aktivite esnasında belirlenmiş yiyeceklerden çok fazla miktarda yediğim zamanlar olmuştur.
9. Keyif aldığım bir aktivite sırasında belirlenmiş yiyeceklerden çok fazla miktarda yediğimde çok yemekten kötü hissettiğim zamanlar olmuştur.
10. Çok yiyeceğimden korktuğum için, ikram yapılan sosyal ve profesyonel ortamlara girmekten kaçındığım zamanlar olmuştur.
11. Hiç ikram yapılmadığı için, sosyal ve profesyonel ortamlara girmekten kaçındığım zamanlar olmuştur.
12. Belirlenmiş yiyecekleri tüketmeyi durdurduğum zaman, gerginlik, duygu durum bozukluğu (anksiyete) ya da başka fiziksel belirtiler gösteriyorum.
13. Fiziksel belirtilerden korunmak için belirlenmiş yiyecekleri tükettiğim zaman, belirtilerim ilerliyor.
14. Belirlenmiş yiyecekleri yemeği durdurduğum zaman, belirlenmiş yiyeceklere karşı arzum ve dürtülerim artıyor.
15. Yiyeceklere karşı davranışım, üzüntümden kaynaklanıyor.
16. Yiyecekler yüzünden günlük işlerimi aksattığım olmuştur.

Aşağıdaki soruları ise Evet veya Hayır şeklinde cevaplanmanız istenmektedir:

17. Yiyecek tüketimim, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik problemlere neden olmaktadır.
18. Yiyecek tüketimim, fiziksel problemlere neden olmaktadır veya fiziksel problemlerimi arttırmaktadır.
19. Duygusal ya da fiziksel problemlerim olsa da aynı yiyecekleri aynı miktarlarda tüketmeye devam ediyorum.
20. Bir süre sonra, istediğim gibi hissedebilmek için daha fazla yemem gerektiğini fark ettim.
21. Aynı miktarda yemek, negatif duygularımı azaltmakta ve aldığım zevki arttırmakta işe yaramıyor.
22. Belirlenmiş yiyecekleri tüketmeyi durdurmak istiyorum.
23. Belirlenmiş yiyecekleri tüketmeyi durdurmayı denedim.
24. Belirlenmiş yiyecekleri tüketmeyi durdurmakta başarılı oldum.

Evet=1 Hayır=0 puan değerindedir.

Son soru ise şöyledir:

25. Geçtiğimiz yıl belirlenmiş besinleri tüketmeyi kaç kere durdurmaya çalıştınız?

Yeme bağımlılığınız olduğundan kuşkulanıyorsanız, değerlendirme ve öneriler için bize ulaşabilirsiniz.