Uyku Bozukluğu Kilo Almaya Yol Açar mı?

Uyku bozukluğu insülin direncine yol açıyor! Yüzyılı aşkın süredir yapılan uyku araştırmaları, uzun sürelerle uyanık kalmanın istenmeyen sonuçlarını ortaya koyuyor. Uyku düzeninizin bozulması sadece günlük rutinlerinizi aksatan ya da gün içindeki enerji düzeyinizi etkileyen bir problem olmayabilir. Uyku bozuklukları beyninizdeki kimyasal etkileşimleri değiştiriyor ve sonuçta metabolizmanızı bozuyor. 

1997’de Bob McCarley Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde bir deney yaptı. Kedileri sürekli oynayarak uyanık tuttu ve sonuçta önbeyinlerinde adenozin seviyelerinin yükseldiğini buldu. Uyumalarına izin verilen kedilerde adenozin seviyeleri de yavaşça normale dönüyordu. McCarley ve ekibi aynı zamanda önbeyne adenozin enjekte etmenin uyku getirici bir etki gösterdiğini keşfettiler. 

Kahvedeki kafein, beyindeki adenozin reseptörlerini bloke ederek bizi uyanık tutuyor. Ancak beynin zekice tasarlanmış iki basamaklı korunma mekanizması sayesinde adenozin seviyeleri arttığında adenozin reseptörlerini de arttırarak, adenozinin uyku oluşturucu etkisini çoğaltıyor. Böylece beyin bilişsel fonksiyonlarını yavaşlatıyor. Adenozin uyku bozukluklarında yaşanan performans düşüklüğünün bir nedeni olabilir. 

Uyku Bozukluğu Beyinde Yapısal Hasara Yol Açabilir

Madison School of Medicine’den Chiara Cirelli ve ekibinin çalışmaları, uyku bozukluğuna bağlı olarak beyinde fiziksel hasar geliştiğini gösteriyor. Bu hasarın geri dönüşü ise net değil. Araştırmacılar uzun sürelerle uyanık tutulan farelerin kortikal nöronlarında, yani beyin hücrelerinde yapısal bozukluklar geliştiğini saptadı.

Uykusuzluk çeken farelerin beyninde mitokondri aktivasyonu gözlendi. Bu, nöronlar uyanıkken daha fazla enerjiye ihtiyaç duyduğundan beklenen bir sonuçtur. Ancak sindirilmemiş hücresel atıklar gibi beklenmeyen sonuçlar da ortaya çıktı. Bunlar, genç farelerin beyninde beklenmeyen türde hücresel yaşlanma belirtileridir. Üstelik bu değişimler sadece 5 gün gibi kısa bir uyku bozukluğu ile ortaya çıkıyordu. 36 saatlik uyku ile bu değişikliklerin normale dönmesi beklenirken, değişikliklerin kaldığı izlendi.

Dahası 1999’da Van Cauter ve arkadaşlarının yaptığı deneyde, denekler 3 gece 8 saat, 3 gece 4 saat ve 3 gece de 12 saat uyutularak glukoz tolerans testleri yapıldı. Uyku kısıtlaması uygulanan dönemde kan şekeri metabolizmasının pre-diyabet benzeri bir tablo sergilediği görüldü. Yani uykusuzluk glukoz metabolizmanızı bozuyordu, ama asıl şaşırtıcı olan bunun beklenenden çok daha büyük oranda olmasıydı. 

 Az Uyuyanlar Ekstra 300 Kalori Alıyor!

2012’de yapılan başka çalışmalar da uyku bozukluğunda insülin direnci geliştiğini gösterdi. Deneklerin yağ hücrelerinde insülin sinyalizasyonunda bozulma gözlendi. Güncel bir çalışma ise, az uyuyan kişilerin farketmeden günlük tüketimlerine 300 kalori eklediğini ortaya çıkardı.

Çünkü kısıtlı uyku beyne katabolik ve enerji koruyucu faza geçmesini gerektiren sinyaller gönderiyor. Bu sinyaller enerji molekülü ATP’nin yıkılması ve yağ asidi sentezinin artması gibi karmaşık moleküler olaylar zincirini tetikliyor. Sistem daha fazla enerjiye ihtiyacı olduğu mesajını gönderiyor. Bu da geç saatte atıştırmamızın altında yatan mekanizma olabilir.