Obezite Cerrahisi Ne Demektir?

Aşırı kilolu hastaya kilo verdirmek üzere uygulanan cerrahi müdahalelere obezite cerrahisi, veya Eski Yunancada ağırlık anlamına gelen “baros” sözcüğünden türetilen obezite cerrahisi bariatrik cerrahi adı verilir. Bu metodlar aslında midenin ya da incebarsakların bir kısmının çıkarılmasına dayanan kanser ve ülser ameliyatlarından geliştirilmiştir. Bu operasyonları geçiren hastaların ameliyattan sonra hızla kilo kaybetmesi, cerrahların aynı prosedürleri morbid obezitenin tedavisinde de kullanma fikrini geliştirmesine yol açmıştır.

ABD’de tüm yaş gruplarında obezitenin yüksek oranlarda görülmesi ve ameliyatsız kilo kaybettirici metodların başarısızlığı, aşırı kilolu hastalar için bariatrik cerrahiyi önemli bir seçenek haline getirmiştir. 2005’de yaklaşık 170.000 bariatrik operasyon gerçekleştirilmiştir. Ortalama hasta grubu 30’lu yaşlardadır, ancak mide kelepçesi ve roux-en-y bypass ameliyatları uygulama yaşı 13 yaşındaki adolesanlara kadar inmiştir. (bakınız: Bariatrik istatistikler)

Obezite Sıklığı Ne Kadardır?

Amerikalı yetişkinlerin % 30.5’inin, yani 61.3 milyon kişinin obez olduğu bilinmektedir. Ağır obezite oranları da giderek artmaktadır. Amerika’daki erişkinlerin 9.6 milyonunun BMI değeri 35-40, 6 milyonunun ise 40’ın üzerindedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bir obezite pandemisinden bahsetmektedir. 1995 yılında dünyada 200 milyon obez erişkin varken 2000 yılında bu sayı 300 milyona ulaşmıştır.

Fazla kilo oranı Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nde %64, İsrail’de %38 olarak bildirilmiştir. Aynı ülkelerde obezite prevalansı ise sırasıyla %19 ve %21’dir. İngiltere’de son 10 yılda obezite 2 kat artmış olup, erişkinlerin %50’den fazlasının obez olduğu bildirilmiştir. Ülkemizde yürütülmüş olan epidemiyolojik bir çalışmada 1990 yılında obezite prevalansı %18.6 olarak bulunmuş olup, 2000 yılında obezite prevalansının erişkin erkeklerde %21.1, erişkin kadınlarda %43 olduğu belirtilmiştir. Türkiye’de 10 yıl öncesine kıyasla obezite prevalansının kadınlarda %36, erkeklerde %75 oranında arttığı gösterilmiştir.

Obezite Hayatı Nasıl Etkiler?

Aşırı vücut yağı birikimi, çok sayıda sağlık problemine yol açarak erken ölüm olasılığını arttırır. BMI değeri 30 ve üzerinde olan obez hastaların çeşitli nedenlerden ölme riskinin, BMI değeri 20-25 olan normal bireylerle karşılaştırıldığında % 50 ila % 100 arttığı belirlenmiştir. BMI değerinin 40’ın üzerine çıktığı morbid obezite ve 50’nin üzerine çıktığı süper morbid obezite durumlarında erken ölüm riski anlamlı şekilde yükselmektedir. Obezite nedeniyle artmış ölüm riski ateroskleroz, kalp krizi ve inme gibi yandaş hastalıklara bağlıdır. Obeziteyle ilişkili diğer hastalıklar diabet, hiperinsülinemi, insülin direnci, obstrüktif uyku apnesi, nefes darlığı, astım atakları, gastroözofageal reflü hastalığı, bel ağrısı, artrit, koroner hastalıklar, idrar kaçırma, iktidarsızlık ve venöz hastalıklardır.

Obezite Cerrahisi Kilo Vermeye Nasıl Yardım Eder?

Bariatrik cerrahinin çalışma prensibi son derece basittir. Bariatrik cerrah sizin sindirim sisteminizi (mide ve/veya ince barsaklar) değiştirerek bir oturuşta yiyebileceğiniz gıda miktarını azaltır. Bunu yaparken, doyma hissini almanız sürdürülebilir bir beslenme düzeni ile sağlanır. Kalori alımını kısıtlayan bir fren etkisi yapan sindirimsel yan etkiler (ağrı, bulantı, kusma, Dumping gibi..) sayesinde cerrahiden sonraki 1-2 yıl içinde çok belirgin ve kalıcı kilo kaybı elde edilir. Bariatrik cerrahinin temelde iki farklı tipi vardır:

Mide Kelepçesi Kılavuzu

Ayarlanabilir silikon mide bandı veya lap-band, mide zımbalama veya vertikal band gastroplasti gibi gastroplasti ameliyatları kalori kısıtlaması için sadece midenin hacmini değiştirir. Bu nedenle bu operasyonlar restriktif (kısıtlayıcı) cerrahi olarak adlandırılır. Mide hacmi özel staplerler veya silikon bir band kullanılarak bir karpuz boyutundan, bir yumurta boyutuna küçültülür. Bu kısıtlayıcı operasyonlar kolayca geri döndürülebilir ve sindirim sisteminin anatomisinde esaslı bir değişiklik yapmazlar. Bu yöntemlerin tek dezavantajı hasta tarafından beslenme kuralları ihlal edilerek, daha kolay suistimal edilebilmesidir.

Gastrik Bypass Kılavuzu

Gastrik bypass operasyonları (roux-en-Y, biliopankreatik diversion, duodenal switch veya fobi pouch) tipik olarak iki aşamalı prosedürlerdir. Öncelikle cerrah mide boyutunu küçültür. Daha sonra ince barsağın ilk kısmı bypasslanır. Bu, gıdaların sindirim sisteminden çok daha hızlı geçmesine ve besin ve kalorilerin emilim miktarının azalmasına neden olur. Bu nedenle bu tip operasyonlar malabsorbtif (emilimi engelleyici) cerrahi olarak adlandırılır. Hastalar fazla yeseler bile daha az kaloriyi abseorbe edebileceklerdir. Bu da, neden gastrik bypass operasyonlarının gastrik stapling ya da mide kelepçesi operasyonlarından daha fazla kilo kaybı sağladığını açıklar.

Laparoskop Assisted veya Laparoskopik Cerrahi Nedir?

Bariatrik operasyonlar video monitorlere bağlanan özel cihazlar yardımıyla minimal invaziv laparoskopik tekniklerle gerçekleştirilebilir. Bu teknik, cerraha hastanın karnında büyük bir yara açmadan karın içini gözleyebilme imkanı sağlar. Laparoskopik cerrahi geçiren hastalar, geleneksel-açık cerrahi ile ameliyat edilenlere göre tipik olarak daha az perioperatif ve postoperatif sağlık problemleri yaşarlar ve diğerleri 4-6 gün kalırken, hastanede 1-3 gün kalırlar. Diğerleri 4-6 haftada dönerken, 1-3 haftada işlerine dönerler. Buna rağmen, her iki yöntem de tüm major cerrahi operasyonların taşıdığı riskleri taşırlar.

Bariatrik Cerrahiden Sonra Neler Yiyebilirsiniz?

Mide kelepçesi olsun, gastrik bypass olsun, obezite cerrahisi geçirdikten sonra yeme alışkanlıklarınızda çok radikal bir değişiklik yapmaya hazırlıklı olmalısınız. Yeni mide poşunuzun küçük hacmine bağlı olarak küçük miktarda gıda alımından sonra kendinizi tıkanmış hissedeceksiniz. Aşırı miktarda yeme veya çok hızlı yeme gastrik bypass ameliyatından sonra “dumping sendromu” olarak adlandırılan şiddetli bulantıyı tetikleyebilir. Mide küçültücü operasyonlardan sonra tipik bir diyet berrak sıvı gıdalarla başlar. Zamanla ve aşamalı olarak yarı katı ve katı gıdalara geçilebilir. Diyet yağlardan fakir olmalıdır. Bu, kalıcı kilo kaybını sağlayabilmek için sizin kalıcı yeme tarzınız haline gelmelidir.

Bariatrik Cerrahi Ne Kadar Başarılıdır?

Obezite cerrahisi pek çok hastada başarılı olmaktadır. Tipik başarı oranları gastrik bypass için ortalama % 45-75, tüp mide için % 40-60 civarındadır. Her halükarda, bariatrik cerrahinin başarı oranları bilinen diyet yöntemlerinin tamamından çok daha fazladır. Bu oran hastanın uyumuna ve destek gruplarına katılımına bağlı olarak daha da artmaktadır. Yine de, obezite cerrahisi hastaların hatırı sayılır kısmında da başarısız olabilmektedir.

Bu, genellikle hastanın yeme ve egzersizle ilgili ameliyat sonrası kılavuzlarına uyum sağlamaktaki isteksizlik ve başarısızlığına bağlıdır. Sonuç olarak, daha az uyumlu bu hasta grubunun anlamlı bir yüzdesi ameliyattan 2-5 yıl sonra tekrar kilo almaya başlamaktadır. Bu özellikle mide kelepçesi ve gastrik stapling ameliyatları için geçerlidir. Bununla birlikte, iyi motive olan, ameliyat sonrası uygun desteği alan hastalar, anlamlı ve kalıcı kilo kaybı sağlamaktadır.

Bariatrik cerrahinin ölüm oranları ve yandaş hastalıkları azaltmakta anlamlı etkisi kanıtlanmıştır. Yanısıra, hastalar çok sayıda sağlık kazanımı sağlamaktadır. Örneğin, hipertansiyon hastaların % 50’sinde düzelmektedir, kolesterol ve diğer kan yağlarında da gözle görülür düşüş izlenmektedir. Tip 2 diabet hastaların % 80’inde düzelmekte, hiperinsülinemi ve insülin direnci gibi durumlar da da belirgin iyileşme izlenmektedir. Uyku apnesi hastaların % 75’inde düzelirken, nefes darlığı % 75-80 oranında hafiflemektedir. Özellikle gastroözofageal reflü hastalığıyla ilişkili olan astım atakları anlamlı ölçüde azalmaktadır. Obezite cerrahisi ayrıca bel ağrısı, artrit, heartburn (göğüs duvarında yanma), idrar tutamama ve venöz hastalıkları da düzeltmektedir.

Bariatrik Cerrahinin Riskleri Nelerdir?

Obezite cerrahisi de, tüm diğer ciddi cerrahi girişimler gibi belli riskler taşır. Standart risk faktörleri hastanın genel sağlık durumu, cerrahın deneyimi, ameliyat odasının kalitesi ve anestezi uzmanının tecrübesidir. Vakitsiz ölüm bariatrik vakaların yaklaşık % 1-2.5’unda görülür. Burada dikkat edilmesi gereken, süpermorbid obezlerin yani 150-200 kilolardaki hastaların da ortalamaya dahil olduğudur. Bunun dışında, uygulanan operasyon tipine göre değişen riskler de söz konusudur.

Mide Kelepçesi Sağlık Riskleri

Mide kelepçesi veya mide zımbalamayı takiben en sık görülen yakınmalar şunlardır:

1-Fıtık, vakaların ortalama % 10-20’sinde görülür. Laparoskopik cerrahinin gelişiminden sonra bu oranlar azalmıştır.

2-Emboli veya pıhtı oluşumu: Vakaların yüzde birinde görülür.

3-Enfeksiyon: Vakaların yaklaşık % 5’inde görülür.

4-Gastroplastiden sonra stapler hattının açılması

5-Mide kelepçesinden sonra band kayması

6-Daha nadir komplikasyonlar olarak barsak tıkanıklığı, stoma daralması ve marjinal ülserler

Gastrik Bypass Sağlık Riskleri
Gastrik bypass cerrahisinin en sık görülen riskleri şunlardır:

1-Komplikasyonları (örneğin fıtık) düzeltmek için tamamlayıcı operasyon ihtiyacı. Bu düzeltici operasyonlar hasta için daha yüksek risk taşır.

2-Mide bypassını takiben besinsel noksanlıklar nadir değildir. Özellikle demir, kalsiyum, vitamin D ve B12 eksiklikleri sık görülür. Ayrıca bypass sonrası beslenme konusuna da bakınız.

3- Bypass hastalarının yaklaşık üçte birinde safra kesesi taşları gelişir.

4-Bypasstan sonra barsak problemleri çok sıktır.

Aşırı Kilo Vermeden Sonra Oluşan Sarkmalar Nasıl Düzeltilir?

Gastrik bypass veya mide kelepçesi ameliyatlarından sonra hastalar ameliyat öncesi aşırı kilolarının yaklaşık % 80’ini kaybederler. Bu kilo kaybı aşırı miktarda gevşek ve sarkan bir deri görüntüsüne yol açabilir. Fazla kilo tüm vücuda eşit yayılmadığından bölgesel sarkmalar olabilir. Bariatrik cerrahiden sonra oluşan sarkmaları tedavi etmenin tek yolu bir başka operasyondur. Sık uygulanan plastik cerrahi prosedürleri tummy-tuck (karın germe), kol germe, meme kaldırma, erkek meme redüksiyonu, boyun germe ve bacak germe operasyonlarıdır. Bununla birlikte, bariatrik cerrahinin aksine, bu ameliyatlar sosyal güvenlik kurumları tarafından kozmetik kabul edilmekte ve karşılanmamaktadır.

Bariatrik Cerrahiye Aday Olup Olmadığımı Nasıl Anlayacağım?

Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu kriterlerine göre vücut kitle indeksiniz 40 ve üzerinde ise bariatrik cerrahi adayı kabul edilirsiniz. Ayrıca 35 ve bir yandaş hastalık da artık kriterlere dahil edilmiştir. Bütçe Uygulama Talimatı’nda bu operasyonların fiyatlandırmasında ameliyat türü, kullanılan malzeme hiçbir şekilde dikkate alınmaz ve yaklaşık 1950 TL ödeme yapılır. Kullanılacak olan stapler veya band bu rakama dahildir. Bariatrik Cerrahi IFSO kriterlerine göre ise, diabet, artrit, hiperkolesterolemi gibi bir yandaş hastalığınız varsa 35 ve üzeri BMI değerleri de ameliyat endikasyonudur.

Bariatrik Cerrahi Değerlendirmeleri

Fiziksel durumunuz yukarıdaki kriterlere uysa da, bu sizin obezite cerrahisine uygunluğunuzu garanti etmez. Pek çok obezite kliniği hastaları taramakta ve sadece şu koşullara uyanları ameliyata kabul etmektedir:

1-Yeme, egzersiz ve yaşam tarzlarında uzun süreli değişim gerçekleştirmeye hazır olanlar

2-Uzun süreli medikal takiplere uygun olanlar

3-Psikososyal durumu obezite cerrahisine uygun olanlar.

Obezite Cerrahisi (Mide kelepçesi, gastrik bypass) Ameliyat Fiyatları Nasıldır?

Obezite cerrahisinde ameliyat fiyatları bazı faktörlerle değişebilir. Bunlar bariatrik cerrah, prosedürün tipi, sunulan hizmetlerin çerçevesi, ameliyatın uygulanacağı hastane, kullanılacak malzeme. Bu rakamlar Amerika için 25.000 $ gibi rakamlara ulaşabilmektedir. Türkiye’de kurumlar ve hastaneler arasında bu konuda tam bir fikir birliği yoktur. Obezite cerrahisi genelde cerrahinin bu zorlu alanında kendi çabaları ile ilerleyen bir grup cerrah tarafından gerçekleştirilmektedir. Bir kaç üniversite hastanesi, bazı devlet hastaneleri ve bazı özel hastanelerde bu operasyonlar çok farklı maliyetlerle gerçekleştirilmektedir. Kısacası, ülkemiz için fiyat aralığı hiç ücret ödememekle, 15.000 EU’lar arasında değişmektedir.

Obezite Cerrahisi Sigorta Şirketlerince Karşılanmakta mıdır?

Halen hiçbir özel sigorta şirketi bu ameliyat ve müdahaleleri karşılamamaktadır. Sigorta yetkilileri nezdinde görüşmelerimiz sürmektedir.